Firma w kryzysie

Firma w kryzysie – informacje

Obserwacja życia gospodarczego w Polsce i na świecie pozwala zauważyć, że przedsiębiorstwa pojawiają się, rozwijają się, dojrzewają, osiągają sukces i z czasem słabną i znikają z rynku. Rekordziści, np. japońskie hotele funkcjonują kilkaset lat.

Obecnie znaczna część polskich przedsiębiorstw staje przed zadaniami przezwyciężenia kryzysu, osiągnięcia stabilności finansowej, zapewnienia konkurencyjności, których rozwiązanie wymaga znacznych wysiłków, stworzenia mechanizmów adaptacji do warunków dynamicznie rozwijającego się otoczenia zewnętrznego.

Zarządzanie sytuacją kryzysową – zastosowanie procedur naprawczych lub likwidacyjnych wobec przedsiębiorstwa dłużnika– rozpoczyna się od kompleksowej oceny jego kondycji finansowo-ekonomicznej. Bez zdiagnozowania przyczyn niewypłacalności przedsiębiorstwa można zalecić niewłaściwe procedury antykryzysowe, które mogą prowadzić do likwidacji całkiem obiecujących przedsiębiorstw, prób reorganizacji przedsiębiorstw wyraźnie niewypłacalnych oraz zaostrzenia konfliktu interesu dłużników i wierzycieli.

Pojęcie kryzysu

Samo słowo “kryzys” pochodzi z języka greckiego i oznacza zmaganie się, walkę, wybór, decydowanie.

Z czasem pojęcie kryzysu zostało poszerzone, zastosowano je do każdego nagłego działania pod presją, do wszystkich zmian postrzeganych jako zakłócenie ciągłości istniejącego trendu.

Kryzys – jest to punkt zwrotny w funkcjonowaniu każdego systemu, w którym ten system jest narażony na wpływy zewnętrzne lub wewnętrzne, wymagający od niego jakościowo nowej reakcji.

Czynniki, symptomy oraz przyczyny kryzysu

Przyczyny kryzysów w przedsiębiorstwie mogą być różne. Jednak bardzo istotne jest rozpoznanie symptomów rozwoju kryzysu, aby we właściwym czasie stosować procesy zarządzania kryzysowego. Konieczne jest rozróżnienie czynników, symptomów oraz przyczyn kryzysu. Symptom jest początkowym, zewnętrznym przejawem zjawisk kryzysowych, który nie zawsze odzwierciedla prawdziwe przyczyny kryzysu i jego charakter, ale dla którego przyczyny te można ustalić. Kryzysy należy oceniać nie tylko na podstawie ich symptomów, ale także przyczyn i realnych czynników. Czynnik kryzysowy to zdarzenie, ustalony stan lub trend wskazujący na początek kryzysu. Przyczyną kryzysu są zdarzenia lub zjawiska, w wyniku których pojawiają się czynniki kryzysu.

Na przykład inflacja jest czynnikiem kryzysu, przyczyną inflacji może być wzrost masy pieniądza z powodu dużego długu publicznego i niemożność jego spłaty w określonym czasie. Symptomem kryzysu może być np. zjawisko wykorzystywania obcej waluty w transakcjach rozliczeniowych, nieuzasadniony i nieumiarkowany wzrost płac, wzrost cen itp.

Cykl życia przedsiębiorstwa

W trakcie życia przedsiębiorstwa można wyróżnić trzy fazy: wzrost, dojrzałość i spadek.

Cała filozofia długowieczności przedsiębiorstwa polega na wydłużaniu fazy dojrzałości. Prezentuje to poniższy schemat autorstwa Handy’ego:

Tajemnica dziesiątków lat funkcjonowania firmy tkwi w podejmowaniu działań gdy sytuacja jest bardzo dobra i przedsiębiorstwo jest na wzrostowej fali. Większość “znawców” zarządzania “puka się w czoło” i pyta po co wprowadzać zmiany, skoro jest tak dobrze. W zależności od dziedziny gospodarki wpływ zmian w otoczeniu gospodarczym, politycznym, w sferze komunikacji, technologii, handlu jest mniej lub bardziej znaczący na sytuację w poszczególnych przedsiębiorstwach. Zadaniem menedżerów w każdej firmie jest uchwycenie momentu, gdy wpływ otoczenia może stopniowo eliminować przedsiębiorstwo z rynku. Żaden z nich nie przyzna się, że “nasza firma w kryzysie znalazła się z powodu zaniechania bacznego obserwowania zmian we wszystkich aspektach życia gospodarczego.”

Kryzys jest jak budzik

Prof. Krzysztof Obłój traktuje kryzysy jak budzik: “nikt ich nie lubi, ale są potrzebne i mogą być mądrze wykorzystane”.

Literatura naukowa identyfikuje dwie grupy przyczyn kryzysu przedsiębiorstwa:

• zewnętrzne,
• wewnętrzne.

Do przyczyn zewnętrznych zalicza się m.in. recesję w gospodarce, branży, zatory płatnicze, wysoki poziom opodatkowania, itd.

Do przyczyn wewnętrznych zalicza się m.in. słabe zarządzanie, brak kapitału, w szczególności obrotowego, niska wydajność pracy, itd.

Zadaniem menedżerów zatrudnionych w przedsiębiorstwie jest analiza sytuacji kryzysowej, ocena jej rozległości, diagnoza obecnych i prognoza przyszłych negatywnych skutków, itd.

Ocena uwarunkowań przedsiębiorstwa umożliwi wybór jednej z dróg naprawy przedsiębiorstwa.

Etapy i działania w procesie restrukturyzacji

Jednym z narzędzi naprawy sytuacji kryzysowej jest restrukturyzacja przedsiębiorstwa, pozwalająca na dokonanie znaczących zmian we wszystkich obszarach jego funkcjonowania. Pojęcie „restrukturyzacja” funkcjonuje w  Polsce od  początku lat 90. ubiegłego wieku, na świecie zaś od ponad stu lat.

Literatura naukowa wyróżnia co najmniej trzy rodzaje restrukturyzacji:

• rozwojowa – ma charakter długookresowy i wiąże się z innowacyjnymi rozwiązaniami w sferze technologii, techniki, produktu i jego marketingu;
• dostosowawcza – zwana także adaptacyjną, polega na szybkim i efektywnym wprowadzeniu zmian w reakcji na nowe jakości w otoczeniu;
• naprawcza – jako jedyna ma na celu przywrócenie firmie utraconej sprawności, jest wdrażana, gdy pożądane zmiany nie zostały wprowadzone w odpowiednim czasie lub uczyniono to w sposób wybiórczy, a skutkiem tego jest zagrożenie dalszego funkcjonowania przedsiębiorstwa, wówczas zarząd i przedsiębiorca stają przed alternatywą: proces zmian – restrukturyzacja lub upadłość.

Działania restrukturyzacyjne są uruchamiane w trakcie kryzysu. Cechuje je szerokie spektrum celów, które należy osiągnąć aby proces restrukturyzacji zakończył się sukcesem.

Wystąpienie stanu “firma w kryzysie” wymaga podjęcia kluczowej decyzji. Czy proces naprawy przedsiębiorstwa jesteśmy zdecydowanie przeprowadzić o własne zasoby intelektualne, kadrowe, finansowe, itd? Czy zamierzamy skorzystać z usług zewnętrznego doradcy restrukturyzacyjnego? Czy wreszcie oprzemy się o przepisy ustawy Prawo restrukturyzacyjne, które gwarantuje dodatkowe korzyści, istotne dla firmy w kryzysie. Kluczowe z nich to:

• zawieszenie postępowań egzekucyjnych następuje wraz z otwarciem przez Sąd postępowania restrukturyzacyjnego,
• obecność w przedsiębiorstwie profesjonalnego doradcy – nadzorcy sądowego lub zarządcy zapewnia wsparcie dla właściciela / zarządu firmy.

Doświadczeni konsultanci podkreślają, że bardzo istotne znaczenie ma utrzymywanie stałego kontaktu z interesariuszami i komunikowanie im o podejmowanych działaniach antykryzysowych.

Restrukturyzacja przedsiębiorstwa jest procesem złożonym, prowadzonym we wszystkich obszarach funkcjonowania przedsiębiorstwa i wymagającym mobilizacji kadry menedżerskiej i pracowników.

Zadania stojące przed liderem transformacji firmy w sposób kompleksowy przedstawia schemat autorstwa S. Slatera i D. Lovetta, z którego wynikają cztery najważniejsze cele każdego procesu restrukturyzacji:

• opanowanie i zlikwidowanie bezpośrednich objawów kryzysu;
• odbudowanie wsparcia grup interesu;
• rozwiązanie kwestii przyszłych źródeł finansowania;
• uzdrowienie przedsiębiorstwa.

Zidentyfikowano siedem najważniejszych działań umożliwiających realizację wyżej wskazanych celów. Zaprezentowany poniżej diagram przedstawia pożądane zachowanie przedsiębiorcy po wystąpieniu kryzysu.

Diagram S. Slatera i D. Lovetta – wybitnych ekspertów procesów restrukturyzacyjnych w przedsiębiorstwach podkreśla znaczenie opanowania sytuacji. I mimo, że w diagramie ani razu nie użyto sformułowania “odpowiedzialność i zadania menedżerów”, to na ich barkach spoczywa ich realizacja.

Pierwszym zadaniem menedżerów jest stabilizacja kryzysu, co wiąże się ze stopniowym eliminowaniem przyczyn kryzysu, neutralizacją jego skutków oraz przywracaniem normalnego funkcjonowania przedsiębiorstwa lub obszaru objętego kryzysem. Największym problemem, który dotyka polskich przedsiębiorców, jest brak przekonania, że ów menedżer, który ostatnimi laty kierował firmą, będzie zdolny skutecznie ją sanować. To skłania do podjęcia współpracy otoczenia biznesowego z profesjonalnym doradcą biznesowym.

Schemat amerykańskich ekspertów kładzie dodatkowo nacisk na dwa aspekty:

• odbudowę wsparcia ze strony interesariuszy,
• zapewnienie przyszłych źródeł finansowania.

Doświadczony doradca restrukturyzacyjny ma świadomość, że nawet najlepiej napisany plan restrukturyzacyjny będzie ozdobą na półce w gabinecie właściciela firmy jeśli do jego wsparcia nie zostaną skutecznie przekonanie dostawcy, instytucje finansowe i wierzyciele. Drugi jeszcze bardziej istotny aspekt to zachowanie płynności finansowej w trakcie procesu restrukturyzacji. Problem jest złożony gdy współpraca z bankami jest praktycznie niemożliwa, funduszy, które będą zainteresowane ponoszeniem podwyższonego ryzyka także jeszcze nie ma, podobnie jak zbędnych aktywów – pozostaje zatem opracowanie scenariusza, w którym rolę winien odegrać profesjonalny doradca restrukturyzacyjny.

DGA KANCELARIA S.A. – doradca restrukturyzacyjny

Członkowie Zarządu DGA KANCELARIA S.A. posiadają licencję doradcy restrukturyzacyjnego, dzięki czemu Spółka może zostać powołana do roli zarządcy lub nadzorcy w postępowaniu restrukturyzacyjnym.

Proces restrukturyzacji Twojej firmy zostanie przeprowadzony przez zespół doświadczonych specjalistów z dziedziny doradztwa gospodarczego, przy wsparciu konsultantów biznesowych, biegłych rewidentów oraz prawników.

Co więcej DGA KANCELARIA S.A. jest częścią Grupy Kapitałowej DGA posiadającej zasoby kapitałowe umożliwiające wsparcie finansowe firm w tarapatach w formie pożyczki, inwestycji lub innej.

Andrzej Głowacki,

stan prawny na 02.08.2021