Art. 299 Kodeksu Spółek Handlowych jest co prawda powszechnie znany większości zarządów Spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, jednakże nie zawsze jest uświadamiane jego praktyczne znaczenie.
Brzmienie art. 299 KSH ust. 1 i 2 jest następujące:
Art. 299 [Odpowiedzialność członków zarządu]
§ 1. Jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania.
§ 2. Członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności, o której mowa w § 1, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym samym czasie wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu wierzyciel nie poniósł szkody.
Dlaczego warto przypomnieć ten zapis ustawy, który obowiązuje już od wielu lat? Otóż obserwować można rosnącą aktywność wierzycieli, którzy niezaspokojeni przez syndyka w postępowaniu upadłościowym kierują się do członków zarządu i oczekują solidarnego uregulowania pełnej kwoty wierzytelności.
Jak wynika z przeprowadzonej analizy, nie tylko wierzyciele …?… adresują swoje roszczenie wobec członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, lecz także Zakład Ubezpieczeń Społecznych jak i Urząd Skarbowy.
Zachęcam do poniższej analizy autorstwa SSR Cezarego Zalewskiego, współautora publikacji Postępowanie restrukturyzacyjne – komentarz praktyczny, C. H. Beck, 2020 .r, wyd. 2):
5.3. Artykuł 299 KSH
Przepis art. 299 KSH ma zastosowanie jedynie do członków zarządu i likwidatorów spółek z ograniczoną odpowiedzialnością.
Przepis ten uległ zmianom, które podobnie jak w przypadku art. 21 PrUpad, w celu umożliwienia członkom zarządu spółek z ograniczoną odpowiedzialnością uzyskanie zwolnienia z odpowiedzialności za zobowiązania spółki w przypadku bezskuteczności egzekucji skierowanej do spółki.
Członek zarządu dłużnika, wobec którego egzekucja okazała się bezskuteczna, może się zwolnić z odpowiedzialności za zobowiązania spółki, gdy wykaże, że:
1) we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub
2) w czasie właściwym dla zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo
3) w czasie właściwym dla zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu, albo
4) niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy, albo
5) pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu wierzyciel nie poniósł szkody.
Analiza pkt 1–5 dotyczących art. 299 KSH wiąże się bezpośrednio z odpowiedzialnością za szkodę wyrządzoną wskutek niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie, określoną w art. 21 ust. 3 PrUpad.
Wciąż jednak art. 299 KSH jest z punktu widzenia wierzyciela łatwiejszą drogą do przeniesienia odpowiedzialności dłużnika na członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jako osobę zobowiązaną do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości.
W tym bowiem przypadku wierzyciel zobowiązany jest do wykazania przed sądem jedynie bezskuteczności egzekucji, co stanowi odpowiednik wykazania wysokości niezaspokojonej wierzytelności tego wierzyciela wobec dłużnika na gruncie art. 21 ust. 3 PrUpad.
Z kolei osoba chcąca zwolnić się z odpowiedzialności na gruncie art. 299 § 1 KSH musi udowodnić, że:
1) w czasie właściwym dla zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego (na gruncie art. 21 ust. 3 PrUpad analogicznie ciężar dowodu spoczywa na osobie zobowiązanej do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości);
2) w czasie właściwym dla zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu (na gruncie art. 21 ust. 3 PrUpad analogicznie ciężar dowodu spoczywa na osobie zobowiązanej do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości).
Zasadnicze różnice w zakresie ciężaru dowodowego dotyczą zaś następujących kwestii:
1) na gruncie art. 299 § 2 KSH ciężar dowodu, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości, spoczywa na członku zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością – na gruncie zaś art. 21 ust. 3 PrUpad to wierzyciel musi udowodnić, że osoba zobowiązana do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości nie uczyniła tego we właściwym czasie;
2) na gruncie art. 299 § 2 KSH ciężar dowodu, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z winy osoby zobowiązanej do złożenia wniosku spoczywa na członku zarządu – na gruncie art. 21 ust. 3 PrUpad to wierzyciel musi udowodnić, że osoba zobowiązana do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości nie uczyniła tego z jej winy.
Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, że art. 299 KSH pozostaje wciąż najbardziej atrakcyjną z punktu widzenia wierzycieli formą dochodzenia zaspokojenia swoich roszczeń. Z uwagi na fakt, iż ma on jedynie zastosowanie do członków zarządu i likwidatorów spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, art. 21 ust. 3 PrUpad stanowi swoiste uzupełnienie regulacji zawartych w art. 299 KSH.
DGA Kancelaria oferuje wsparcie i pomoc w przedmiocie stwierdzenia wystąpienia w przedsiębiorstwie zagrożenia niewypłacalnością lub stan niewypłacalności.
DGA Kancelaria współpracuje z gronem ekonomistów, także sporządzających opinie na zlecenie sądów lub prokuratur.
Zapraszamy
Autor artykułu: Andrzej Głowacki