Plan restrukturyzacyjny jest kluczowym dokumentem każdego postępowania restrukturyzacyjnego, które jest wsparte przepisami ustawy Prawo restrukturyzacyjne.
Informacje istotne dla wierzycieli dotyczące planu restrukturyzacyjnego
Ustawodawca w art. 10 ustawy przedstawił zakres i wymogi jaki musi spełnić plan restrukturyzacyjny. Z punktu widzenia wierzycieli i innych interesariuszy restrukturyzowanego przedsiębiorstwa zawartość planu restrukturyzacyjnego daje aktualny obraz stanu przedsiębiorstwa, zawiera harmonogram wdrażania środków restrukturyzacyjnych oraz prognozę wyników na kolejne pięć lat w co najmniej w dwóch prognozach.
Plan restrukturyzacyjny powinien także uprawdopodobnić możliwość wykonania układu zawartego z wierzycielami, w szczególności ma to znaczenie w postępowaniu sanacyjnym, który cechuje długi czas trwania.
Opis przedsiębiorstwa dłużnika
Na wstępie planu restrukturyzacyjnego zamieszcza się syntetyczny obraz przedsiębiorstwa, opis rynku na którym funkcjonuje oraz przyczyny trudnej sytuacji ekonomicznej dłużnika. Zaleca się aby lektura tej części planu restrukturyzacyjnego umożliwiła obiektywne spojrzenie na wszystkie aspekty funkcjonowania przedsiębiorstwa (produkt, rynek, wielkość, poziom innowacyjności, perspektywy- przyczyny i symptomy kryzysu). W części opisowej przedsiębiorstwa należy uwzględnić strukturę organizacyjną wraz z określeniem liczby zatrudnionych w poszczególnych obszarach. Istotne, są także dane dot. wielkości udzielonej pomocy publicznej.
Z punktu widzenia wykonania planu restrukturyzacyjnego istotne znaczenie ma omówienie organów korporacyjnych przedsiębiorstwa. Dotyczy to w szczególności spółek prawa handlowego – Sp. z o. o. i spółka akcyjna. Informacje o podmiocie powołującym zarząd będzie istotne dla wskazania strategii przedsiębiorstwa w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego.
Informacje o przedsiębiorstwie winny być usystematyzowane i rzetelnie przedstawić przedsiębiorstwo. Analizę przyczyn trudnej sytuacji dłużnika należy sporządzić wiarygodnie. Przede wszystkim musi z niej wynikać ocena sytuacji kryzysowej, jej przyczyny, wraz z informacją o ich zaniku lub nasileniu, czynniki zewnętrzne i wewnętrzne wpływające na przebieg i skutki kryzysu. Przyczyny trudnej sytuacji ekonomicznej dłużnika winny być ujęte w opisie słownym oraz poparte danymi finansowymi. Badania naukowe kryzysów w przedsiębiorstwach wskazują, że kluczową przyczyną porażek biznesowych są błędy menedżerów.
Typową analizę przyczyn trudnej sytuacji ekonomicznej, która jest skutkiem słabego zarządzania łączymy z następującą listą: przeinwestowanie, spadek udziału w rynku w kluczowych produktach, coraz niższe marże handlowe, odejście kluczowych menedżerów, itd. Bardzo wielu autorów planów restrukturyzacyjnych nie łączy np. spadku marż z inercją zarządzających i brakiem redukcji kosztów, które winny być dostosowane do poziomu przychodów i marż. Dane finansowo – księgowe powinny wskazywać na trendy, które występują w przedsiębiorstwie. Analiza ostatnich trzech lat zawierająca prezentacji co najmniej bilansów i rachunków zysków i strat winna być poparta analizą wskaźnikową. Przyczyny trudnej informacji ekonomicznej dłużnika ujęte w planie restrukturyzacyjnym muszą wykluczyć działania właścicieli, zarządu, pracowników na szkodę przedsiębiorstwa i tym samym jego wierzycieli.
Opis przedsiębiorstwa dłużnika wraz z opisem rodzaju ryzyka, wskazaniem wnioskowanej pomocy publicznej ułatwia rozmowy z wierzycielami ukierunkowana na zatwierdzenie układu.
Przegląd planowanych środków restrukturyzacyjnych
Druga część planu restrukturyzacyjnego informuje o proponowanej przyszłej strategii prowadzenia przedsiębiorstwa dłużnika ujmuje przegląd planowanych środków restrukturyzacyjnych oraz mówi o zdolnościach produkcyjnych przedsiębiorstwa dłużnika.
H. Mintzberg, wybitny ekspert w sferze zarządzania proponuje nowatorskie spojrzenie na strategię w formule 5P:
- plan działania w wymiarze długo i krótkoterminowym,
- wzorce, we których przedsiębiorstwo będzie postępowało (pattern), aby wyznaczone cele zostały zrealizowane,
- taktyka (plog) działanie przedsiębiorstwa poprzez uzyskanie przewagi konkurencyjnej,
- pozycja – określenie miejsca w otoczeniu konkurencyjnym,
- perspektywy = spojrzenie w przyszłość.
Prezentacja strategii w planie restrukturyzacyjnym winna ujmować ogół działań z uwzględnieniem uwarunkowań wewnętrznych i środowiska zewnętrznego. Dla wierzycieli musi być uwypuklony ostateczny termin wdrożenia planu oraz harmonogram wdrożenia środków restrukturyzacyjnych.
Środki restrukturyzacyjne to działania mające na celu zażegnanie kryzysu. Ich wybór jest uzależniony od sytuacji przedsiębiorstwa. Do typowych zalicza się optymalizację kosztów, redukcję zatrudnienia, unowocześnienie produktu, itd. Przegląd planowanych środków restrukturyzacyjnych winien poprzedzić decyzję o wyborze strategii działania.
Finansowanie działań restrukturyzacyjnych
Zapewnienie środków na sfinansowanie restrukturyzacji ma kluczowe znaczenie dla jej sukcesu. Sprzedaż aktywów, pozyskiwanie inwestorów, kapitały od dotychczasowych właścicieli to najczęściej spotykane metody i źródła dodatkowych środków. Istotne jest także wskazanie finansowych zobowiązań udziałowców oraz modelu wykorzystania dostępnego kapitału. Od dnia otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego bardzo trudno pozyskać kredyt w banku i/lub kredyt kupiecki. Niestety większość dostawców żąda zapłaty pełnej kwoty faktury przed dostawą. Skutkiem jest zwiększone zapotrzebowanie na kapitał obrotowy. Istotne znaczenie ma wnioskowana pomoc publiczna oraz przychód ze sprzedaży aktywów.
Podsumowaniem tej części planu restrukturyzacyjnego jest prezentacja celu finansowania restrukturyzacyjnego prognozowanych zysków i strat na kolejne 5 lat oparta na co najmniej dwóch prognozach.
Plan restrukturyzacyjny składać się będzie składany w postaci elektronicznej i zamieszczany w rejestrze dostępnym dla wszystkich interesariuszy.
Wymogi wobec planu restrukturyzacyjnego
Strategia przedsiębiorstwa, w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego winna realizować określone cele. Literatura naukowa wskazuje na cztery kluczowe działania:
- Opanowanie i zlikwidowanie bezpośrednich objawów kryzysu,
- Odbudowanie wsparcia ze strony interesantów,
- Zapewnienie przyszłych źródeł finansowania,
- Uzdrowienie przedsiębiorstwa
S. Slater i D. Lovett, autorzy publikacji “Restrukturyzacja firmy. Zarządzanie przedsiębiorstwem w sytuacjach kryzysowych” podkreślają, że prawidłowo sporządzony plan restrukturyzacyjny powinien mieć następujące cechy:
- Odnosić się do fundamentalnych problemów firmy,
- Usuwać przyczyny tych problemów – a nie objawy,
- Być na tyle wszechstronnym, by rozwiązać wszystkie najważniejsze problemy
Nadrzędnym zadaniem postępowania restrukturyzacyjnego jest osiągnięcie takiego poziomu płynności finansowej, która umożliwi przetrwanie kryzysu i gwarancje, że przedsiębiorstwo działa. Istotny jest ostateczny termin wdrożenia planów, dla interesariuszy w szczególności banków. Harmonogram wdrożenia, termin wdrożenia planu restrukturyzacyjnego oraz uwypuklenie celu finansowania restrukturyzacji przez wierzycieli ma kluczowe znaczenie.
Podsumowanie planu restrukturyzacyjnego
W podsumowaniu planu restrukturyzacyjnego zawarta jest informacja o osobach odpowiedzialnych za wykonanie układu, imiona i nazwiska autorów planu restrukturyzacyjnego. Na końcu dokumentu umieszcza się datę sporządzenia planu restrukturyzacyjnego.
Andrzej Głowacki
doradca restrukturyzacyjny
stan prawny na dzień 27.07.2021 r.